BEDEN DİSMORFİK BOZUKLUK
Beden Dismorfik Bozukluk kişinin suratında özellikle burun, diş, ağzına takıntılı şekilde kusurlu görmesi rahatsızlığıdır.
Dismorfofobi olarak geçen bu psikolojik rahatsızlıkta kişi kendi zihninde, ayna ve ekran karşısında inceleme halindedir. Hiçkimse tamamen kusursuz değildir. Ancak beden dismorfik bozukluğu olan kişi takıntı derecesinde vücudundaki bu bölgeyle uğraşır ve algısı çarpıklaşır.
Beden Dismorfik Bozukluğunun en önemli belirtisi, takıntı derecesinde fiziksel veya zihninin içerisinde düşünerek meşguliyetin en az 1 saat üzerinde olmasıdır. Dismorfik bölge ile eğer çok fazla aşırı uğraş halinde ise bu süre gün de 3-8 saat arası sürer. Beden Dismorfik Bozukluk Rorschach ve TAT testleri ile psikolojik nedenleri test edilebilir.
Kişinin ayna veya cep telefonu ekranında kontrol etme, başkasıyla kendisini karşılaştırma, kamufle etme ve yakın çevresine sık sık soru sorma sık belirtilerdir. Beden dismorfik bozuklukta kişi kusurlu olduğunu düşündüğü bölgeye sıkça dokunma davranışı gerçekleştirir. Örneğin burnu ile sorun yaşayan kişi daha iyi göründüğüne inandığı profilden fotoğraf çektirir ve takıntılı olan kısmı bu şekilde kamufle eder. Ancak bir süre sonra tamamen topluluk içerisinde fotoğraf çekilmeyi bırakacak noktaya dahi gelebilir. En sık kişi yüzündeki bölgelere takılasa da bazı dismorfofobi hastaları bacakları, parmakları gibi bedenindeki diğer bölgelere de takılabilir.
Kişinin belirli bir ekonomik ve yaşamsal özgürlük elde etmesiyle beden dismorfik bozkluğu olan kişi estekik ve plastik cerrahi ameliyatlarına başvurur. Beden Dismorfik Bozukluğun en ağır belirtisi, algının çarpık olması nedeniyle hiçbir operasyonun sonucundan memnun kalmaz, onlarca kez operasyona başvurur ve yine de o bölgede sorun görür. Sıklıkla diş hekimleri, ağız çene cerrahı, kulak burun boğaz ve plastik cerrahi bölümleri beden dismorfik bozukluğu olan kişinin en sık başvurduğu bölümlerdir.
Beden Dismorfik Bozukluğu değersizlik ve yetersizlik duygusu, obsesif mükemmeliyetçilik, ebeveyn yargı ve müdahaleleri sonucunda olur. Utangaç, mükemmeliyetçi ve/veya endişeli mizaca sahip bireyler BDB geliştirme açısından risk altındadır. Çocukluk çağında alay edilen, fiziksel şiddete maruz kalan, sosyal destekten yoksun olan, cinsel istismara uğrayan, yaşıtlarıyla yeteri kadar ilişki kuramayan bireylerde daha fazla görülür. Ayrıca otoriter, mükemmelliyetçi, katı kurallar içerisinde daha fazla yetiştirilen çocuklarda da Beden Dismorfik Bozukluğu oluşumuna riski neden olabilir.
Dismorfofobisi olan kişinin bilinçdışında anne & bebek ilişkisindeki aynalanma dönemine kadar uzanmaktadır. Bu yüzden sadece psikiyatrik ilaç tedavisi kişiyi üzerine daha az düşündüğü için rahatlama sağlatsa da problemin kendisini çözmez.
İnsanın ruhsallığında bedeninin her bölgesi ve organının kişinin fizyolojik bir noktasına değindiği gibi ruhsal açıdan bilinçdışında bu bölgelerin bir temsili anlamı da vardır. Dismorfobi olan kişi günlük hayatında bedeninde bu bölgeyle uğraşırken, psikolojik olarakta bilinçdışında o bölgeye olan ruhsal yatırım ile meşgul olmakta ve bilinçdışında yaşadığı kaygıları bu uğraş ile yatıştırmaktadır.
''Meşguliyet, kişi tarafından bozuk, itici, kabul edilemez derecede gülünç olan vücut parçası üzerine o kadar yoğunlaşmıştır ki, kişinin bütün varlığı bu meşguliyet ile domine edilir ve başka hiç bir şeyin önemi kalmaz.''
Son yıllarda medya ve kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki yaygın etkisiyle birlikte dış görünüşün önem kazanması, bedeninin nesneleştirilmesi, ince görünümün en iyisi olduğuna dair yapılan dayatmalar ve bu nedenle kadınlarda gerçekçi olmayan beden ideallerinin oluşması kadınların psikolojik iyi oluşlarında çok büyük bir etkiye sahip olmaya başlamıştır. Ancak bu sadece kadınlarla sınırlı değildir. En yeni dönemde kadın bedeniyle birlikte erkek bedeni için de yağ oranı az, kas oranı fazla bir görünümün ideal olarak toplumsal alanlarda sunulması erkek için de gerçekçi olmayan idealler oluşmasına, erkeklerin bu idealleri içselleştirmesine ve psikolojik iyi oluşlarının bu içselleştirmeden etkilenmesine neden olmuştur.
DİSMORFİK BOZUKLUKLAR NELERDİR ?
Beden Dismorfik Bozukluklar en sık cilt, saç, burun, diş, çene, kaş dismorfofobisidir. En sık kaygı duyulan bölgeler arasında cilt (%80), saç (%58), burun (%39), karın (%32), diş (%30), kilo (%29), göğüsler (%26), popo (%22), gözler (%22), uyluklar (%20), kaşlar (%20), yüzün genel görünümü (%19), ufak beden yapısı (%18), bacaklar (%18), yüz şekli ya da büyüklüğü (%16), çene (%15), dudaklar (%15), kollar (%14), basen (%13), yanaklar (%11) ve kulaklar (%11) vardır. Yapılan araştırmalar da Beden Dismorfobisi olan kişiler de ortalama çarpıklık yaşadığı bölgelerin sayısı 5 ile 7 arasında değişmektedir.
BEDEN DİSMORFİK BOZUKLUK TEDAVİSİ
Beden Dismorfik Bozukluk tedavisi psikanalitik psikoterapide kusursuzluk isteğiyle oluşan çarpık algının bilinçdışında temeli çözülerek sağlanır. Dismorfobik kişinin aşırı uğraş ve yatırım halinde olduğu bedeninin bölümlerinin ruhsallığında anlamları terapide çalışılmalıdır. BDB’nin tedavisinde psikoterapi birincil tedavidir. Terapi ile bu kusurlara aşırı saplantı ve bütüne değil de parçaya odaklanma ile birlikte gelen çocukluk çağı deneyimler konuşularak anlamlandırılmalı ve kişinin ego kapasitelerini güçlenir ve ruhsallığı ortaya semptom olarak çıkarttığı 'dismorfik' kısmı söner.
Kişi doğru terapi sürecinden geçene kadar hastalık çok kemikleşmiş, kişinin günlük hayatını birçok açıdan uzun süreli etkileyecek bir noktaya gelmişse, sürecin başında kişinin biraz daha bedeniyle ilgili kaygılarını anlık olarak rahatlamasına yönelik psikiyatrik tedavi de eklenmelidir.