Beden Dismorfik Bozukluk (Dismorfobi), fiziksel görünümde hiç var olmayan ya da belirgin olmayan kusurlarla aşırı derecede uğraş veya kaygı duyma ile ilgili psikolojik kökenli hastalıktır. Kimsenin bedeni tamamen kusursuz zaten değildir. Ancak BDB sahibi kişi bedenin belirli bir bölgesi veya bölgelerine dair algısı çarpıklaşır.
Dismorfik Bozukluğu tanısı komak için başlıca kriter, her gün kişinin beden algısının çarpıklaştığı bölgesi ile zihninin meşguliyeti en az 1 saat üzerinde aşırı uğraş halinde olması gerekir. Dismorfik bölge ile eğer çok fazla aşırı uğraş halinde ise bu süre gün de 3-8 saat arası sürebilmektedir. Beden Dismorfik Bozukluk, Obsesif Kompulsif Bozukluğun bir alt kategorisi içerisinde yer almaktadır.
Yapılan araştırmalar da Beden Dismorfobisi olan kişiler de ortalama çarpıklık yaşadığı bölgelerin sayısı 5 ile 7 arasında değişmektedir. En sık kaygı duyulan bölgeler arasında cilt (%80), saç (%58), burun (%39), karın (%32), diş (%30), kilo (%29), göğüsler (%26), popo (%22), gözler (%22), uyluklar (%20), kaşlar (%20), yüzün genel görünümü (%19), ufak beden yapısı (%18), bacaklar (%18), yüz şekli ya da büyüklüğü (%16), çene (%15), dudaklar (%15), kollar (%14), basen (%13), yanaklar (%11) ve kulaklar (%11) vardır.
Beden Dismorfik Bozukluğun başlıca belirtileri kişinin kusurlu hissettiği bölgelere karşı;
Aynada sık sık kontrol
Kamufle etme
Başkasıyla karşılaştırma
Dermokozmetik ürün ve estetiğe başvurma
Dismorfik bölgesine dair çevresine sorular sorma
Sosyal medya ve internette vücut algısının olduğu yerle ilgili araştırma yapma
Kusurlu hissettiği bölgeye sıkça dokunma davranışı en sık belirtilerdir.
BDB belirtilerinde kişi için karşı konulması çok güç davranışlar olarak gün içerisinde çok fazla vaktini alır. Bu davranışlar çoğu zaman kişide daha fazla kaygıya yol açar. Örneğin; bireyler aynaya baktıktan sonra kusurlarını görme, kendini başkasıyla karşılaştırdıktan sonra kendini beğenmeme gibi durumlar yaşamaktadır. BDB hastalarının büyük bir kısmı ilk olarak psikolog ve psikiyatristlerden çok dermatologlara, iç hastalıkları uzmanlarına, cerrahlara ve daha da sıklıkla plastik cerrahlara başvurmaktadırlar.
Utangaç, mükemmeliyetçi ve/veya endişeli mizaca sahip bireyler BDB geliştirme açısından risk altındadır. Çocukluk çağında alay edilen, fiziksel şiddete maruz kalan, sosyal destekten yoksun olan, cinsel istismara uğrayan, yaşıtlarıyla yeteri kadar ilişki kuramayan bireylerde BDB daha fazla görülmektedir.
Otoriter, mükemmelliyetçi, katı kurallar içerisinde daha fazla yetiştirilen çocuklarda da Beden Dismorfik Bozukluğu daha sık görülmektedir.
Son yıllarda medya ve kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki yaygın etkisiyle birlikte dış görünüşün önem kazanması, bedeninin nesneleştirilmesi, ince görünümün en iyisi olduğuna dair yapılan dayatmalar ve bu nedenle kadınlarda gerçekçi olmayan beden ideallerinin oluşması kadınların psikolojik iyi oluşlarında çok büyük bir etkiye sahip olmaya başlamıştır. Ancak bu sadece kadınlarla sınırlı değildir. En yeni dönemde kadın bedeniyle birlikte erkek bedeni için de yağ oranı az, kas oranı fazla bir görünümün ideal olarak toplumsal alanlarda sunulması erkek için de gerçekçi olmayan idealler oluşmasına, erkeklerin bu idealleri içselleştirmesine ve psikolojik iyi oluşlarının bu içselleştirmeden etkilenmesine neden olmuştur.
Beden Dismorfik Bozukluğu gelişim nedeni kişinin ruhsallığında anne & bebek ilişkisindeki aynalanma dönemine kadar uzanmaktadır. Bu yüzden sadece psikiyatrik ilaç tedavisi kişiyi üzerine daha az düşündüğü için rahatlama sağlatsa da problemin kendisini çözmez.
İnsanın ruhsallığında bedeninin her bölgesi ve organının kişinin fizyolojik bir noktasına değindiği gibi ruhsal açıdan bilinçdışında bu bölgelerin bir temsili anlamı da vardır. Dismorfobi olan kişi günlük hayatında bedeninde bu bölgeyle uğraşırken, psikolojik olarakta bilinçdışında o bölgeye olan ruhsal yatırım ile meşgul olmakta ve bilinçdışında yaşadığı kaygıları bu uğraş ile yatıştırmaktadır.
''Meşguliyet, kişi tarafından bozuk, itici, kabul edilemez derecede gülünç olan vücut parçası üzerine o kadar yoğunlaşmıştır ki, kişinin bütün varlığı bu meşguliyet ile domine edilir ve başka hiç bir şeyin önemi kalmaz.''
Beden Dismorfik Bozukluk tedavisi Psikanalitik yönelimli bir terapi ekolüyle çalışan psikoterapiste başvurarak mümkündür. Dismorfobik kişinin aşırı uğraş ve yatırım halinde olduğu bedeninin bölümlerinin ruhsallığında anlamları terapide çalışılmalıdır. BDB’nin tedavisinde psikoterapi birincil tedavidir. Terapi ile bu kusurlara aşırı saplantı ve bütüne değil de parçaya odaklanma ile birlikte gelen çocukluk çağı deneyimler konuşularak anlamlandırılmalı ve kişinin ego kapasitelerini güçlenir ve ruhsallığı ortaya semptom olarak çıkarttığı 'dismorfik' kısmı söner.
Kişi doğru terapi sürecinden geçene kadar hastalık çok kemikleşmiş, kişinin günlük hayatını birçok açıdan uzun süreli etkileyecek bir noktaya gelmişse, sürecin başında kişinin biraz daha bedeniyle ilgili kaygılarını anlık olarak rahatlamasına yönelik psikiyatrik tedavi de eklenmelidir.
