top of page

TEMİZLİK TAKINTISI

Temizlik; kirlenme, sıçrama ya da bulaÅŸma hissi ile ilgili kaygı yaratan düÅŸüncelerin kiÅŸide huzursuzluk uyandırdığı takıntılardan OKB türüdür. Mikrop kapma, sperm, meni, kan, dışkı, idrar gibi vücuttan çıkan sıvılar temizlik takıntısı olan kiÅŸide kaygı yaratır. Temizlik obsesyonu olan kiÅŸide bazen sadece 'kirli ve pis' olarak tabir eder. Belli baÅŸlı bir çok temizlik ve bulaÅŸmaya dair takıntı olsa da aslında kiÅŸi temizlik, kirlilik veya bulaÅŸabilecek her ÅŸey ile ilgili takıntı geliÅŸtirebilir. Temizlik OKB'si olan bireyler çevredeki bir çok ÅŸeyden bunların gelmesinden kaygılandığı için kompulsif (rahatlama) eylem olarak bir çok temizlenme davranışı sergiler. Temizlik davranışının süresi ve sayısı arttıkça kiÅŸi için baÅŸa çıkılamaz hale gelir. Bu kompulsiyonları yapmak zorunda kalmamak için onları kaygılandırabilecek ÅŸeylerden uzak durarak temas etmemeye çalışırlar.

TEMİZLİK TAKINTISI İLE TİTİZLİK ARASINDAKİ FARK

Temizlik takıntısı hastası çevresine ve kendisine dahi anlamsız gelsede kendi ritüellerine göre olmayan herÅŸeyi kirli bulur. Temiz olması için ritüel haline gelen temizleme biçiminin olması gerekir. Hatta kendi bu temizliÄŸi yapsa dahi ÅŸüphe duyar. Titiz insanın ise dokunamama davranışı yoktur. Temiz olduÄŸuna inanması için belli ritüellerin olması gerekmez. Bu yüzden de baÅŸkalarının temizlemiÅŸ olduÄŸu yerlerin nasıl temizlendiÄŸini görmese dahi rahatça hareket eder. Titiz insan gerçekçi bir ÅŸekilde temiz olmasına önem verir ve bu durumu etrafına dayatmaz. Ancak temizlik takıntısı olan birisiyle yaÅŸayan eÅŸler veya aileler bilir ki; bu ritüellere kendilerininde uymasına Temizlik OKB'si olan kiÅŸi zorlar.

BULAÅžMA VE TEMİZLİK TAKINTILARI TÜRLERİ

  • Vücut atık veya salgılarından kaygılanmak, iÄŸrenmek veya mikroplardan kaygılanmak (ÖrneÄŸin, sperm bulaÅŸma, idrar, dışkı, tükürük)

​

  • Çevre kirliliÄŸinden aşırı kaygı duymak (çöp kutuları, lavabolar vs.)

​

  • Evde kullanılan maddelerden aşırı kaygılanmak (ÖrneÄŸin, temizlik maddeleri, çamaşır suyu, çözücüler)

​

  • Hayvanlardan kirlenme, bulaÅŸma ihtimalinden dolayı aşırı derecede korkmak (ÖrneÄŸin, böcekler, sinekler vs.)

​

  • Yapışkan maddeler veya atıklardan rahatsız olmak

​

  • Kontaminasyon (BulaÅŸma) nedeni ile hastalanma kaygısı

​

  • BaÅŸkalarına hastalık etkeni bulaÅŸtırma kaygısı

TEMİZLİK TAKINTISI KESİN OLARAK NASIL TEDAVİ EDİLİR

Temizlik takıntısında kirli ve bulaşıyor hissiyatını psikanalitik psikoterapi ile bilinçdışındaki huzursuz eden duygular terapide ilaçsız tedavi eder. Temizleme veya dokunmama davranışının altında yatan bilinçdışı duygular terapide çözülür. Kirlilik hissiyatı ve bulaÅŸtırmama davranışının psikolojik kaygı kaynağı üzerine gidildiÄŸinde çözümde baÅŸlar. Temizlik takıntısı tedavisinde bu durum titizlik olarak asla ele alınmamalıdır. Ayrıca psikiyatri ilaçları duyguları çalışmadığı için rahatlatsa da etki etmez. Bu nedenle temizlik takıntısı tedavisine çok geç kalmadan psikanalitik psikoterapiye baÅŸvurmak iyileÅŸmenin önemli yoludur. EÄŸer eÅŸinizin temizlik takıntıları olduÄŸundan ÅŸüpheleniyorsanız OKB alanında uzmanlığı olan bir psikoterapiste baÅŸvurmalısınız.

EL YIKAMA TAKINTISI İÇİN NE YAPMALIYIM

El yıkama temizlik takıntısının her türünde yaÅŸanan kiÅŸinin zamanını, cilt saÄŸlığını git gide ele geçiren en sık kompulsif davranıştır. Temelinde kiÅŸinin ruhsal dünyasında yaÅŸadığı bilinçdışı kaygıların yarattığı huzursuzluk hissi yatar. Bu his bilinç düzeyinde kirlendi veya bulaÅŸtı hissiyatı ile görünür olup kiÅŸiyi el yıkama zorlantısına iter. El yıkama takıntısı bir ritüel ÅŸeklinde olup kiÅŸi için her bir sıralaması olan ve 'tam temizlendi' hissiyatını yakayabilmek için uzun süreler alan bir hastalıktır. El yıkama takıntısı olan kiÅŸinin tek yapması gereken OKB alanında uzman bir psikoterapiste baÅŸvurmasıdır. OKB psikoterapi sürecinde bu el yıkama ve temiz olmama hissiyatının altında yatan bilinçdışı duygusal çatışmalar anlamlandırılır ve hastalık kesin olarak çözülür. 

​

Bu alanda yazdığı tez ve hastanecilik kariyerinde OKB'li hastalarla çalışan Uzman Klinik Psikolog & Psikoterapist Ceren Tatar'ın biyografisi için tıklayın.

TEMİZLİK TAKINTISI BELİRTİLERİ

Temizlik Obsesyonu olan kiÅŸilerin en sık yaÅŸadığı belirtilerin ilki, temizlik ile ilgili ritüellerinin zaman içerisinde yeterli bir temizlik hissiyatı vermediÄŸi için sıklığı ve süresinin artmasıdır. Ayrıca birlikte yaÅŸadığı insanları da zihinsel yarattığı bu temizlik kurallarına zorlar. Bu nedenle de gün içerisinde büyük bir zaman dilimini temizleme davranışı ya da kiÅŸinin zihninin temizlik - kirlilik ile ilgili ÅŸeylerle ilgili meÅŸgul olmasıdır.

 

ÖrneÄŸin, ellerini 2 kere yıkayan ya da duÅŸ süresi 10 dakika olan bir kiÅŸinin kompulsiyon yaptıkça bu süreleri ve yıkama sayıları artmakta ve özellikle de kendi evlerine girip tamamen temiz olma hissiyatına sahip olmak istedikleri alanlarda banyodan kolayca çıkmamaktadır. Dışarı da ise girdikleri tuvaletleri önceden temizleyebilir, yanlarında dezenfekte edebilecekleri ürünler bulundurarak kullanabilirler. En çok hastalarda görülen el yıkama, duÅŸ alma, fazlaca bulunduÄŸu ortamları steril tutmak gibi eylemler de bulunurlar. EÄŸer bu kompulsiyonları yaptıkları hal de kuÅŸku duyuyorlar ise ya direk bu alanlarda bulunmaz ya da temas etmemek adına ,dirsekleri kullanma, peçete,eldiven gibi aracılar kullanırlar. ÖrneÄŸin, dışkı, idrar, kir bulaÅŸma obsesyonu olan bir kiÅŸi kendisine göre temiz bulmadığı dışarıda bütün tuvaletlere girmeyebilirler. Dışarı da uzun süre kalacaksa tuvaleti gelmemesi için sıvı tüketimini azaltmaktadır. Kapı kolu, musluk vanası, lamba düÄŸmesi gibi bir çok kiÅŸinin temas ettiÄŸi alanlara elleri yerine örneÄŸin dirsekleri, ayakları ile açabilir ya da bunları birinin açmasını bekleyebilir, eÄŸer bu konforu bulamıyorlarsa peçete gibi birÅŸey ile direk eline temas etmesine izin vermeden dokunur.

​

Obsesif Kompulsif Bozuklukta en çok sık görülen takıntı türü, temizlik takıntısıdır. OKB bireyler dikkatli olsalar da evleri ve bilhassa kendi oda ve eÅŸyaları, en fazla temiz tutma gayretindedir. KiÅŸi buraya dışarıdan gelebilecek kir, mikrop vb. her ÅŸeyden kaçınır ve kendilerine güvenli bir alan oluÅŸtur. EÄŸer kiÅŸinin birlikte  yaÅŸadığı kiÅŸiler var ise ya kendisinin düzenine ayak uydurmak durumunda kalır. Zaman geçtikçe takıntısı olan kiÅŸi ile birlikte yaÅŸadığı kiÅŸiler arasında takıntılar nedeniyle çatışmalı bir hayat baÅŸlar.

bottom of page